De overheid had al een referentie architectuur in de vorm van de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA), het hoger onderwijs in de vorm van de Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (HORA), het MBO in de vorm van Triple A en sinds kort is er dan ook een referentie-architectuur voor het funderend onderwijs: FORA.
De FORA als referentie architectuur kan door PO en VO instellingen worden gebruikt als hulpmiddel bij het opstellen van een organisatie-specifieke enterprise architectuur.
Een enterprisearchitectuur op zijn beurt is een strategisch instrument om beslissingen in een organisatie weloverwogen en in samenhang te kunnen nemen. Daarmee is een enterprise architectuur een belangrijk instrument om grip te krijgen en te houden op je school/organisatie.
Het begrip enterprise architectuur nader beschouwd
Er zijn veel definities van het begrip enterprise architectuur in omloop. Een veelgebruikte is die van Wagter et al (2001). Deze luidt als volgt: een enterprise architectuur is een consistent geheel van principes en modellen dat richting geeft aan ontwerp en realisatie van de processen, organisatorische inrichting, informatievoorziening en technische infrastructuur van een organisatie.
Een enterprise architectuur bestaat doorgaans uit meerdere lagen. Lagen die in de meeste gevallen worden onderscheiden zijn een business-architectuur (functie/procesmodel), een data-architectuur, een applicatie-architectuur (beschrijving van het applicatie-landschap en een technische architectuur (inrichting van de technische infrastructuur). Dit alles inclusief bijbehorende standaarden en principes.
In een enterprise architectuur beschrijf je feitelijk hoe je organisatie in elkaar zit en functioneert. Zoals wel duidelijk wordt uit voorgaande ligt de focus daarbij in belangrijke mate op ICT. Iets wat verklaart kan worden vanuit de ontstaansgeschiedenis van het vakgebied. Enterprise architectuur is ontstaan vanuit het ICT-werkveld, met als doel meer grip te krijgen op ICT. Maar afhankelijk van hoeveel hoeveel effort je als organisatie steekt in de beschrijving van het businessmodel kun je een enterprise architectuur ook heel goed gebruiken om meer grip te krijgen op je organisatie in bredere zin. Op het moment dat je bijvoorbeeld alle processen uitschrijft en vervolgens ook bewaakt en onderhoudt kan het bijvoorbeeld een impuls geven aan het kwaliteitsmanagement binnen je organisatie. Het kan je als organisatie in termen van het INK-model helpen de overgang maken van activiteitgedreven werken naar procesmatig werken.
Reikwijdte van FORA
De FORA heeft tot doel de werking van onderwijsorganisaties in het funderend (d.w.z. primair en voortgezet) onderwijs te beschrijven. Het woord ‘referentie’ betekent hier dat de FORA niet de architectuur van één specifieke onderwijsorganisatie beschrijft, maar een architectuurmodel omvat dat de structuur en werking van onderwijsorganisaties in het algemeen weergeeft (bron: http://bit.ly/3lQGJAM ).
In de eerste versie van de FORA die recent is gepubliceerd is een referentie businessarchitectuur voor VO- en PO-scholen uitgewerkt. Deze heet het bedrijfsfunctiemodel. Het bedrijfsfunctiemodel is zowel op hoofd- alsook op detailniveau uitgewerkt. Dit biedt een goed inzicht in de processen die in een PO of VO-instelling lopen. Voor meer info: klik hier.
In de FORA heeft men zich naar eigen zeggen in eerste instantie beperkt tot die functies/processen die wettelijk voorgeschreven zijn. Neemt niet weg dat er sprake is van een mijns inziens redelijk uitputtende beschrijving. Ik kon zo snel in ieder geval geen processen bedenken die in het detailontwerp ontbraken.
Ook heeft men in de FORA in het zogenaamde bedrijfsfunctiemodel met referentiecomponenten in algemene termen aangegeven welk type applicatie welke bedrijfsfunctie kan ondersteunen (denk aan aan een ELO, een roostersysteem, een LAS, een educatieve toepassing etc). Voor meer info: klik hier.
Tenslotte heeft men in de FORA voor een aantal gegevenssoorten de informatiestromen in kaart gebracht. Deze vindt u hier.
Krachtig instrument
Van de FORA is nu de eerste versie (1.0) beschikbaar. Deze is nog niet compleet. Kennisnet heeft dan ook recent een oproep gedaan aan mensen uit het onderwijsveld om een bijdrage te leveren aan de doorontwikkeling.
Als je kijkt naar de NORA, de HORA en Triple A dan zijn deze veel verder uitgewerkt. Bijvoorbeeld in termen van standaarden en principes.
Neemt niet weg dat er ook nu al een krachtig instrument staat wat je door het te maatwerken op je eigen organisatie kan helpen om meer grip te krijgen. En bijvoorbeeld de overgang te maken naar het meer procesmatig werken. De procesarchitectuur wordt je in ieder geval op een presenteerblaadje aangereikt.
FORA kan ook helpen om stappen te maken op het gebied van datagedreven werken. Door processen en bijbehorende informatiestromen in beeld te brengen krijg je veel meer zicht op welke data er allemaal beschikbaar zijn in je organisatie.
Auteur: Bert van de Bovenkamp
