(Auteur: Bert van de Bovenkamp)

De onderwijswereld was een aantal maanden geleden in rep en roer door de komst van ChatGPT. Leerlingen zouden zonder inspanning of kennis van zaken werkstukken kunnen schrijven zonder dat de plagiaat-checker aan zou slaan, zo was de teneur. En hoe te controleren welk gedeelte van een afstudeerscriptie geschreven is door de student zelf?

Inmiddels is het stof een beetje neergedaald en zien steeds meer docenten ook de mogelijkheden van ChatGPT. 

Overigens zijn er niet alleen zorgen in het onderwijs. Recent nog riep Elon Musk (of all people) op een time out in te stellen met betrekking tot de ontwikkeling van AI. Volgens hem gaat het een heel verkeerde kant op en is er tijd nodig om gedegen wetgeving te ontwikkelen.

Goed om eens stil te staan bij de kansen en bedreigingen die ChatGPT en ook andere vormen van generatieve Artificial Intelligence (AI) – want dat is Chat GPT – bieden.

Wat is generatieve AI?

Deze vraag heb ik maar eens voorgelegd aan … ChatGPT. Het antwoord luidt als volgt: “Generatieve AI is een tak van AI die zich richt op het genereren van nieuwe content, zoals afbeeldingen, muziek, video’s en teksten, die lijken te zijn gemaakt door mensen. Generatieve AI maakt gebruik van machine learning en deep learning-algoritmen om nieuwe, creatieve output te produceren.

Een voorbeeld van generatieve AI-toepassing is de generatie van afbeeldingen. ….. Een ander voorbeeld van generatieve AI-toepassing is de tekstgeneratie. Dit wordt vaak gedaan met behulp van een techniek genaamd Recurrent Neural Networks (RNNs). RNN’s zijn in staat om patronen in tekst te leren en kunnen vervolgens nieuwe teksten genereren die lijken op de voorbeelden die ze hebben geleerd.

Generatieve AI wordt ook toegepast in de muziek- en filmindustrie. Zo zijn er bijvoorbeeld al AI-systemen ontwikkeld die nieuwe muziek kunnen genereren op basis van voorbeelden van bestaande muziekstukken. In de filmindustrie kan generatieve AI worden gebruikt om visuele effecten te creëren of zelfs om hele scènes te genereren.

Al met al biedt generatieve AI veel potentieel voor het genereren van nieuwe en creatieve content, waarbij het zelfs mogelijk is om compleet nieuwe vormen van kunst te creëren. Echter is het belangrijk om hierbij de ethische aspecten van deze technologieën in het oog te houden, zoals het voorkomen van het verspreiden van valse informatie of het creëren van content die aanstootgevend kan zijn.”

Tot zover de input van ChatGPT. Geen speld tussen te krijgen toch? Bij generatieve AI gaat het er dus om dat op basis van de bestudering van bestaand materiaal nieuw materiaal wordt gecreëerd. Daarbij kan het zoals in het geval van ChatGPT om teksten gaan, maar net zo makkelijk gaat het om een muziekstuk of een kunstwerk. De beta versie van ChatGPT genereert bijvoorbeeld teksten op basis van 750.000 “bestudeerde” documenten met als meest recente datum 2021.

Wat zijn de belangrijkste kansen en bedreigingen van deze technologie?

Ook deze vraag heb ik voorgelegd aan ChatGPT. Het antwoord luidt als volgt:

Kansen:

• Nieuwe creatieve mogelijkheden: Generatieve AI kan nieuwe vormen van creativiteit mogelijk maken en kan leiden tot nieuwe kunstvormen, muziekstukken, films en literatuur die anders niet mogelijk zouden zijn.
• Efficiëntieverbetering: Het gebruik van generatieve AI kan tijdrovende taken, zoals het ontwerpen van grafische elementen of het schrijven van bepaalde soorten teksten, automatiseren en zo de efficiëntie verbeteren.
• Personalisatie: Generatieve AI kan worden gebruikt om gepersonaliseerde inhoud te creëren die past bij de voorkeuren en interesses van individuele gebruikers, zoals aanbevelingssystemen.

Bedreigingen:

• Manipulatie: Generatieve AI kan worden gebruikt om nepcontent te creëren, zoals deepfakes, waardoor het moeilijk kan worden om te bepalen wat echt is en wat niet.
• Privacy: Generatieve AI vereist vaak grote hoeveelheden gegevens om te kunnen leren, wat kan leiden tot privacyrisico’s als deze gegevens niet goed worden beschermd.
• Werkloosheid: Het automatiseren van taken met generatieve AI kan leiden tot het vervangen van menselijke arbeid, wat kan leiden tot werkloosheid en sociale onrust.
• Ethische overwegingen: Generatieve AI kan leiden tot het creëren van inhoud die aanstootgevend of onethisch is, zoals het creëren van gewelddadige of racistische inhoud.

Het is belangrijk om deze kansen en bedreigingen te erkennen en om passende maatregelen te nemen om de mogelijke negatieve gevolgen van deze technologie te beperken. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om richtlijnen te ontwikkelen voor het gebruik van generatieve AI en om ervoor te zorgen dat de privacy van gebruikers wordt beschermd.

Nou, dat laatste moet Elon Musk toch goed doen. Ook al ziet ChatGPT niet net als Elon Musk het risicio dat mensen de grip op technologie gaan kwijtraken. 

Ben je nieuwsgierig geworden en heb je nog niet met Chat GPT geëxperimenteerd, probeer het dan zeker eens uit. Of maak je liever muziek of kunst. Probeer dan eens Boomy of Soundraw (muziek) of het op dit moment razend populaire Midjourney (kunst).

Betekenis voor het onderwijs

Zoals aangegeven in de inleiding stond het onderwijs in eerste instantie op haar achterste benen toen Chat GPT net verscheen. Inmiddels zijn er echter ook docenten die het hebben omarmd en hun lessen en opdrachten op een nieuwe manier vormgeven. Zo hoorde ik tijdens een webinar dat Kennisnet had georganiseerd een docent vertellen dat hij leerlingen nu geen essay meer laat schrijven over een bepaald onderwerp maar juist een essay laat schrijven door ChatGPT. Vervolgens moeten zijn leerlingen het essay beoordelen op juistheid en volledigheid en aangeven uit welke bronnen ChatGPT waarschijnlijk heeft geput. Op deze manier worden leerlingen dus nog steeds aangesproken op hun kennis over een onderwerp. Om een mooie vorm van omdenken wat mij betreft.

Wat verder de toepassingsmogelijkheden van generatieve AI zijn vind ik op dit moment moeilijk te beoordelen. Daarvoor is de ontwikkeling te nieuw. Maar ook te breed. Het aantal toepassingen dat wordt ontwikkeld op dit gebied is enorm, Het is zaak voor onderwijsinstellingen de ontwikkelingen te volgen.

Daarnaast is het van belang dat onderwijsinstellingen zorgen dat medewerkers en leerlingen/studenten op de hoogte zijn van het bestaan en de werking van deze technologieën. Zodat zij er eventueel hun voordeel mee kunnen doen. Maar ook om te voorkomen dat zij bijvoorbeeld misleid worden door fakenews en deepfakes.

Nepbeelden arrestatie Trump

Tenslotte is het van belang dat de vertaling wordt gemaakt naar waar leerlingen en studenten voor worden opgeleid. Het onderwijs moet nadenken of kinderen nog wel opgeleid moeten worden voor beroepen met routinematige werkzaamheden. Die zullen naar verwachting voor een belangrijk deel worden vervangen door AI. Gelukkig komen daar dan weer allerlei nieuwe beroepen voor terug.